d-vitamini
Doğadaki tek ultraviyole ışın kaynağı olan güneş, organizma için çok yararlıdır. Vücudun D vitamini gereksinimi büyük ölçüde güneş tarafından sağlanır. Kemiklerin ve özellikle dişlerin güçlenmesi için D vitamini son derece önemlidir. Ancak, ozon tabakasında oluşan delikler nedeniyle, çocukların güneş ışınlarının dik geldiği öğle saatlerinde uzun süre güneşte kalması, fayda yerine zarar verir. İşte bu yüzden çocuklarımıza, güneş altında geçirdikleri saatlerde dikkat etmeliyiz.
Çocuklar, güneşten yararlanmaları için nasıl giydirilmelidir?
Çocuklara ince, açık renkte, hava alan ve terletmeyen kıyafetler giydirilmelidir. Kapalı olmayan, kol ve bacakları açıkta bırakacak kıyafetler tercih edilmelidir. Çocuklar, yüzü güneş ışınından koruyacak olan siperlikli şapkayla güneşe çıkmalı ve ultraviole korumalı iyi bir gözlük takmalıdırlar.
Çocuklar, günde kaç saat ve hangi saatler arasında güneşe çıkarılmalı?
Bebekler ve küçük çocuklar, bulundukları yerdeki hava koşullarına göre, saat 10.00 ila 16.00 arasında güneş ışığına doğrudan maruz kalacakları şekilde çıkarılmamalıdır. Güneş banyoları beş dakika ile başlamalı, alıştırılarak artırılmalıdır. 1 -15 dakika güneş banyosu yararlı olur. Güneş ışınlarının çok kızgın olduğu 12.00 ila 15.00 saatleri arasında, mümkünse dışarı çıkarılmamalılar.
Çocuklarımızı güneşten korumak için nelere dikkat edilmeli?
Bebekler ve küçük çocuklar doğrudan güneş ışınlarına murz kalmamalı. Güneş ışınları, küçük çocukların derileri için çok zararlıdır. Güneş ışınları sudan ve kumdan yansıyarak sizi ve çocuğunuzu gölgede bile yakabilir. Bu nedenle çocukların güneş ışınlarından korunması gerekir. Her şeyden önce çocuğun başı bir şapkayla korunmalıdır. Ultraviyole ışınlarının yaklaşık yüzde 60'ı yüzerken vücuda ulaştığından, su içinde de güneş yanığı tehlikesi vardır. İşte bu yüzden mutlaka suya dayanıklı, en az 30 koruma faktörlü (SPF 30) bir koruyucu krem sürülmelidir. Çocukların cildi ince ve çok hassas olduğundan, kolaylıkla kurur. Özellikle güneş altında kalındıktan sonra, cilde kaybolan nemi kazandırmak için nemlendirici kremler sürülmelidir. Çocuklar terleme yoluyla fazla sıvı kaybedeceğinden, güneş çarpmasına karşı bol sıvı içmeliler. Fakat her şeyden önce, güneş ışınlarının dik geldiği öğle saatlerinde, bebekler ve çocuklar güneşe çıkarılmamalıdır.
D vitamininin faydaları nelerdir?
D vitamini kalsiyumun kemiklerde depolanmasını ve mobilizasyonunu sağlar. D vitamini yüksek dozda ve kısa süreli olarak verildiğinde, kemikteki kalsiyumun mobilizasyonunu artırır. Düşük dozda ve uzun süreli verildiğinde ise yeterli kalsiyum ve fosfor sağlayarak kemik oluşumunu artırır. D vitamini eksikliğinde raşitizm ortaya çıkar. Raşitzm, büyümekte olan kemiklerde, kemik dokusunun mineralizasyonunundaki yetersizlik olarak tanımlanır. D vitamini bu nedenle diş ve kemik gelişiminde çok önemlidir.
D vitamini hangi yollardan verilmeli?
D vitamini doğrudan güneş ışığı ile deride sentez edildiği gibi besinlerle de alınır. Ancak yeterli güneş ışığı görmedikleri için vücutları D vitamini üretemeyen bebeklere dışarıdan ek D vitamini verilmezse, kolaylıkla raşitizm gelişebilir. Prematüre bebekler ile çok örtünen ya da sık doğum yapan kadınların bebekleri, yetersiz D vitamini depolaryla doğacağından dolayı D vitamini gereksinimleri fazla olacaktır. Bu bebeklere ek D vitamini verilmelidir.
D vitamini hangi besinlerde bulunur?
D vitamini başlıca hayvansal besinlerde bulunur. Margarin, tereyağı, süt, peynir, balık ve karaciğer başlıca D vitamini kaynaklarıdır. D vitamini, D2 vitamini şeklinde bitkilerde de bulunur. Ancak sadece hayvansal gıdalardan alınan D3 vitamini vücutta depolanır.
D vitamini iğneleri ya da hapları verilmeli mi?
Anne sütü ile beslenen bebeklere, ilk bir yıl içinde günlük 400 ünite D vitamini verilmelidir. D vitamini, günlük ihtiyacı karşılayacak şekilde, damla, şurup veya tablet biçiminde verilebilir. Eğer raşitizm tanısı konmuşsa, uygulama şekli, D vitamini eksikliğinin nedeni ve ailenin sosyo-kültürel durumu göz önünde bulundurularak, ağızdan veya kas içi yolla yapılmalıdır.
D vitamini eksikliği hangi hastalıklara yol açar?
D vitamini eksikliğine bağlı oluşan raşitizmde birçok sistem etkilenir. En erken ortaya çıkan bulgulardan biri, kafatası kemiklerindeki genel bir yumuşamadır. Bıngıldak geniştir ve kapanması iki yaş sonrasına kadar gecikebilir. Uzun süre devam eden raşitizm vakalarında, kafatası kemiklerinin yumuşaklığı, kafada kalıcı şekil bozukluklarına yol açabilir. Özellikle baştaki terleme dikkat çekici bulgulardan biridir. Dişlerin mine tabakası düzensizdir, fazla sayıda çürük diş vardır ve kalıcı dişlerin çıkması gecikebilir. Bir yaşından sonra bacaklardaki büyüme hızlanır ve vücut ağırlığının etkisiyle alt bacakta şekil bozuklukları belirginleşir. Raşitizmli çocuklarda kas zayıflığı da oluştuğundan olayı, ağır vakalarda çocukların ayakta durmaları ve yürümeleri de gecikebilir.